دکتر مجتهدی، فوق تخصص کلیه کودکان در گفت وگو با ایسنای علوم پزشکی تهران: یکی از علت های «تب کردن» کودک، عفونت کلیه است/ تنقلات شور آسیب بسیاری بر کلیه کودکان وارد می کند/ سنگ کلیه هیچ ارتباطی به مصرف آب آشامیدنی ندارد 

ایسنای علوم پزشکی تهران – رییس بیمارستان کودکان بهرامی و فوق تخصص کلیه کودکان به پدران و مادران توصیه کرد که «تب کردن» کودک را جدی بگیرند. در مواردی تب نشانه عفونت های ادراری است که اگر جدی گرفته نشود به مرور زمان آسیب های بسیار جدی به کلیه کودکان وارد می کند.

برخی از بیماری های کلیوی، ژنتیکی هستند و کودک با این بیماری ها متولد می شود

دکتر یوسف مجتهدی در گفت وگو با خبرنگار ایسنای علوم پزشکی تهران به بیماری های کلیوی شایع در میان کودکان اشاره و اظهار کرد: در بیماری های کودکان اصلی داریم و می گوییم کودک، بزرگسالی کوچک شده نیست و برای خود ویژگی هایی دارد و این در مورد اکثر بیماری های کودکان صدق می کند. در زمینه بیماری های کلیه نیز بیماریهایی وجود دارند که ژنتیکی هستند و جنبه سرشتی دارند و کودک با آنها متولد می شود. مثل بیماری (RTA) یا اسیدوز  توبولی کلیوی که کاملاً اختلالی در عملکرد کلیه است و از بدو تولد کودک با آن متولد می شود.

وی ادامه داد: یک دسته از بیماری ها جنبه ساختاری دارند مثل بیماری فردی که از ابتدای تولد یک کلیه اش تشکیل نشده یا بد شکل تشکیل شده است. این مساله می تواند مشکلاتی برای کودک ایجاد کند. گاهی به صورت سرشتی بافت هایی اضافی در کلیه تشکیل شده وجود دارد که تحت عنوان بیماری کیستی کلیه از آن نام می برند که از نوزادی با آنها متولد می شود.

راه اندازی سایت کلینیک پوست و مو جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران  را مشاهده کنید

خطر برگشت ادرار به سمت کلیه در میان کودکان 

فوق تخصص کلیه کودکان گفت: گاهی مشکلات به صورتی است که وقتی کودکی به دنیا می آید در مسیر ادرار او مشکل ایجاد می شود و ادرار به سمت کلیه ها پس می زند و کلیه ها ورم می کند که ما اصطلاحاً به آن هیدرونفروز می گوییم که اگر به موقع تشخیص داده شود اکثر مشکلات ایجاد شده، حل می شود. در پسر بچه ها از طریق مجرای ادراری پرده اضافی برداشته می شود.

عفونت های ادراری به کلیه کودکان آسیب های جبران ناپذیری وارد می کند

وی با بیان اینکه از مهمترین بیماری ها که خانواده ها باید بیشتر با آن آشنا شوند بحث عفونت های ادراری است، تصریح کرد: عفونت های ادراری در همه سنین اهمیت دارند، ولی در اطفال اهمیت آن از این جهت است که می تواند تا سنین پنج یا شش سالگی که کلیه آسیب پذیر است به کلیه آسیب های جبران ناپذیری بزند. یکبار در یکی از مراکز دیالیز سطح تهران گزارش شده بود که ۳۵ درصد از بچه هایی که در مرکز دیالیز می شدند بچه هایی بودند که در سنین کم عفونت ادراری داشتند و پدر و مادر توجه نکرده بودند و برگشت ادرار داشتند و این عفونت ها تکرار شده و در اثر این تکرار عفونت هربار زخم هایی در کلیه ایجاد شده و بر اثر این تکرار زخم ها و ازدیاد زخم، بافت کلیه از دست رفته و یا آنقدر کم کار شده که نیاز به دیالیز دارد.

دکتر مجتهدی افزود: هر بار عملکرد کلیه ها به کمتر از ۱۵ درصد برسد نیازمند روش جایگزین کلیه هستیم و آنچه پدرها و مادرها بیشتر به آن شناخت دارند، بحث دیالیز است، ولی روش های دیگری نیز داریم. مثلا به جای دیالیز خونی، دیالیز صفاقی انجام شود که در بچه ها بهتر و راحت تر است. امروز بیشتر تمایل بر این نوع دیالیز است که دردسر های کمتری دارد ولی باید یکسری آموزشها به پدران و مادران داده شود.

عفونت های ادراری در زیر یک سال در جنس مذکر شایع است

وی اظهار کرد: عفونت های ادراری در زیر یک سال در جنس مذکر شایع است و از یک سالگی به بعد در میان دختر بچه ها شایعتر است. یکی از کمک ها به پسر بچه ها برای پیشگیری از عفونت ادراری، ختنه است که آمار عفونت ادراری در پسر بچه ها را کمتر می کند. در مورد دختر بچه ها هم با دانستن تمهیداتی می توانیم از عفونت های ادراری جلوگیری و پیشگیری کنیم.

ختنه بهترین راه برای جلوگیری از عفونت های ادراری در میان پسران

۴ تا ۶ ماهگی بهترین زمان برای ختنه

رییس بیمارستان کودکان بهرامی در مورد زمان مناسب ختنه کردن کودکان پسر گفت: قبلاً مراجع علمی می گفتند در زیر یک سالگی باشد، ولی امروز مراجع علمی در مورد زمان ختنه بچه ها هیچ توصیه ای ندارند و در همه سنین قابل انجام است، اما تجربه من و همکارانم در جراحی کودکان این است که ختنه باید در اولین فرصت انجام شود و با توجه به مسائل تکنیکی بهترین زمان ۴ تا ۶ ماهگی است چون لازم است شیرخوار به اندازه ای رشد داشته که بتواند یک جراحی را تحمل کند و بعد از این سن ریسک عفونت ادراری بالا می رود که انجام ختنه می تواند ریسک عفونت ادراری را به شدت کاهش دهد.

در دوره نوزادی، عفونت ادراری هیچ علامتی ندارد

فوق تخصص کلیه کودکان با تأکید بر اینکه با تاخیر در ارائه درمان عفونت ادراری، کلیه دچار آسیب می شود، یادآور شد: باید بدانیم که تابلوی عفونت های ادراری در بچه ها تابلویی اختصاصی نیست. در بزرگسالان عفونت ادراری باعث سوزش و تکرر ادرار می شود و دل درد و کمردرد و درد پهلو می گیرند. در اطفال در دوره نوزادی شاید هیچ علامتی نداشته باشد و فقط زردی بیشتر و شدیدتر باشد و یا بچه بی حال شود و یا خوب شیر نخورد و یا وزن کم کند. بچه های از یک ماه تا دو سال تابلوی اولیه آنها یک تب و یا اسهال و استفراغ است. ولی علت این موارد عفونت کلیه است. اگر پدر و مادر این را بدانند و مراجعه ای به موقع داشته باشند؛ در کاهش آسیب بسیار موثر است.

درمانگاه زخم جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران را مشاهده کنید

یکی از علت های تب کودک، عفونت کلیه است

وی افزود: گاهی وزن نگرفتن بچه که پدرها و مادر ها به آن توجه بیشتری دارند به دلیل عفونت ادراری کلیه است. برخورد مردم جامعه ما در مورد تب معمولا خوب نیست و دست به خود درمانی می زنند و از داروخانه تب بر و چرک خشک کن تهیه می کنند درحالی که عفونت اداری طول درمان مشخصی دارد و اگر طول درمان به درستی انجام نشود از آسیب های آن مبرّا نیستید چون مشکلات کلیه معمولاً علامتی نمی گذارد و ظاهر قضیه آرام است؛ اما بعدها در دو سه سالگی با یک سونوگرافی متوجه می شوند کلیه کارکرد خود را از دست داده است.

فوق تخصص کلیه کودکان گفت: توصیه من به پدران و مادران و پزشکان عمومی و پزشکان متخصص کودکان این است که بحث تب را جدی بگیرند. تب یک نشانه است و هیچ تشخیصی تلقی نمی شود. گاهی ممکن است تب را ببینیم و حوصله نکنیم که به دنبال علت آن بگردیم و این تب از عفونت ادراری باشد که اگر به موقع درمان نشود آسیب خود را وارد می کند.

وی با اشاره به اینکه عواملی در ایجاد عفونت های ادراری دست اندرکارند و ما می توانیم از آن جلوگیری کنیم، اظهار کرد: در دختران مجرای ادراری و مقعد نزدیک به هم هستند و اگر مادران در زمان شستن از عقب به جلو بچه را بشورند، ریسک آلوده کردن مجرای ادراری با عفونت های مقعد بیشتر می شود. یا نشستن در تشت می تواند عفونت را به مجرای ادراری کودک منتقل کند و این مساله ایجاد آسیب نماید.

دکتر مجتهدی ادامه داد: گاهی در مورد دختران مجرای خروجی تناسلی آنها چسبندگی دارد و باعث باقیماندن بخشی از ادرار و ایجاد عفونت و انتقال به داخل و ایجاد مشکل می شود. این چسبندگی توسط یک پزشک متخصص اطفال مجرب قابل تشخیص است و اگر امکان داشته باشد سرپایی باز می شود وگرنه از پمادهای هورمونی استفاده می کنند و در نهایت اگر احساس شد که نیاز است، او را به سمت همکاران جراح هدایت می کنند. ولی عدم رعایت همین موضوع کوچک می تواند زمینه ساز تکرارعفونت های ادراری شود.

وی گفت: نکته بعدی این است که عفونت ادراری در کودکان نیازمند بررسی است و باید بررسی شود که آیا کودک برگشت ادرار دارد یا ندارد و این نیازمند ویزیت یک متخصص اطفال یا فوق تخصص کلیه اطفال است و پدر و مادرها باید در این موارد حوصله کنند.

سنگ کلیه هیچ ارتباطی به مصرف آب آشامیدنی ندارد

رییس بیمارستان کودکان بهرامی به سنگ کلیه به عنوان دیگر بیماری شایع کلیوی اشاره و خاطرنشان کرد: از دیگر مواردی که در ایران بار مراجعه نسبتا زیادی دارد، بحث سنگ و سنگریزه است. در کتب مرجع اشاره می کند سنگ شایع نیست ولی ما در کمربند سنگ قرار داریم و سنگ در سیستم ادراری در کشور ما شایع است. از هر هفت تا هشت کودک مراجعه کننده یکی سنگ دارد. ابتدا باید بررسی هایی ویژه داشته باشیم تا بدانیم چرا کودک سنگ دارد. این مساله خود کمک کننده است در غیر این صورت با درمان قلیایی کردن ادرار اکثر سنگ ها مداوا می شوند؛ توجه داشته باشیم که سنگ زمینه ساز عفونت است.

تنقلات شور آسیب بسیاری بر کلیه ها وارد می کند

وی ادامه داد: از نکات دیگر استفاده از ترکیباتی است که در کشور ما بسیار رایج شده و گاهی در خبررسانی ها تبلیغ می شود، تنقلات شوراست.این تنقلات نمک دارد و مصرف نمک زیاد از مهمترین مشکلات کلیه هاست. مصرف مقدار بالای نمک باعث دفع کلسیم در ادرار این افراد است و در ایران دفع کلسیم از ادرار یکی از شایعترین دلایل سنگ است و ریسک عفونت را بالا می برد.

وی بیان کرد: نمک باعث تغییر ذائقه کودک است و او یاد می گیرد مصرف نمک را بیشتر کند. توصیه سازمان جهانی بهداشت این است که هر فردی کمتر از یک و نیم گرم نمک در روز دریافت کند. متوسط نمک خانواده ایرانی در حدود ۵ تا ۶ گرم است که سه تا چهار برابر استاندارد جهانی است. درحالی که حتی اگر در غذا نمک نریزیم کماکان از طریق نان یا سس یا پنیر و… نمک دریافت خواهیم کرد.

مصرف نمک در شیرخواران زیر یک سال سبب پر فشاری خون در بزرگسالی می شود

دکتر مجتهدی ادامه داد: از نکات دیگر در مورد نمک و برخی ترکیبات این است که در شیرخواران زیر یک سال توصیه نمی شود. دادن نمک به کودکان زیر یکسال ریسک پر فشاری خون را در بزرگسالی افزایش می دهد. از مشکلات اطفال بحث پرفشاری خون است. درصدی از مشکلات به رژیم غذایی ما بر می گردد. فشار خون مادر بیماری هاست و بر سایر اعضای بدن از جمله قلب، مغز، چشم، کلیه و… تاثیر می گذارد. فشار خون در کودکان ثانویه است و در صورت تشخیص علت، به راحتی درمان می شود.

نوع تغذیه، در سنگ سازی کلیه ها موثر هستند

فوق تخصص کلیه کودکان در پاسخ به اینکه علت به وجود آمدن سنگ کلیه در میان کودکان چیست؟ گفت: عموم مردم گمان می کنند که سنگ کلیه ناشی از آب آشامیدنی است، مصرف آب در میان بزرگسالان و کودکان ارتباطی با سنگ ندارد و آشامیدن آهکی ترین آب نیز در صورتی که کلیه شما آن زمینه را نداشته باشد، سنگ ایجاد نمی شود. این باوری غلط است و نوع آب سنگ ساز نیست و شرایط کلیه و ارث و نژاد شدیداً در آن تاثیر دارد. به همین دلیل گفته می شود ایران در کمربند سنگ قرار دارد چون نژاد ما در این وضعیت موثر است. نوع تغذیه نیز در کسی که زمینه سنگ دارد، تاثیر گذار است. ولی آب یکی از درمان های سنگ است. میل کردن آب استاندارد به مقدار قابل ملاحضه می تواند در درمان موثر باشد. در مورد بزرگسالان گفته می شود ۶ تا ۸ لیوان آب در فواصل زمانی تقسیم شده، تاثیر گذار است حتی شب هم باید آب بالای سرتان باشد تا بنوشید.

درمان در منزل یکی از مقالات برتر را مشاهده کنید

برای اطمینان از عملکرد کلیه ها چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

دکتر مجتهدی در پاسخ به اینکه با توجه به اینکه بیماری های کلیوی نشانه ای ندارند، هر چند وقت یکبار باید برای چکاب کلیه و عملکرد کلیه ها به پزشک مراجعه کرد؟ گفت: برای اطفال غربال گری هایی داریم و با همکاری وزارت بهداشت و انجمن نفرولوژی کودکان مسئول تیمی بودم که با همکاری تعدادی از همکاران فوق تخصص کودکان برای فشار خون غربال گری نوشتیم و سنی تعیین کردیم. در کتابها گفته می شود کسی که بیماری ارثی ندارد و سابقه ای نداشته و چاق نیست برای اولین بار باید در سه سالگی فشار خون گرفته شود. همین خود کمک کننده است و اگر زمینه ای داشته باشد تشخیص داده می شود. ولی وقتی کسی سابقه مشکلات کلیوی و عروقی دارد یا چاق است باید از نوزادی فشار خون وی گرفته شود. اگر بخواهیم روی کلیه بررسی خاصی کنیم کارهای ما توسط فردی انجام شده باشد که بر وضعیت ما اشراف دارد و از شرح حال زایمانی ما مطلع است و فشار خون، مایع هیدرآمینوس دور جنین مناسب باشد و سابقه خانوادگی بیماری کلیوی نداشته باشیم، بررسی بیشمار کلیه ها نیاز نیست، اما اگر مشکلی مثل ورم دست و صورت و پا وجود دارد و یا فشار بچه بالاست و یا حجم ادرار او تغییر کرده است توصیه می شود بررسی بیشتری از کلیه شود.

انتهای پیام