ایسنا علوم پزشکی تهران– آلودگی هوا داستان تکراری هر زمستان تهران و بسیاری دیگر از کلانشهرهاست. در سالهای گذشته هرگاه شاخص‌ها آلودگی بالای هوا را نشان می‌داد مسئولان توپ را به زمین مردم می‌انداختند و استفاده از خودروهای شخصی و تک سرنشین را مثال می‌زدند. امسال به خاطر شیوع کرونا و اعمال محدودیت‌های ناشی از آن به نظر می‌رسید نه از آلودگی به سبک سالهای گذشته خبری باشد و نه از مقصر دانستن مردم. با این حال آلودگی امسال بیشتر از سال گذشته عنوان شده است و اتفاقا مسئولان باز هم انگشت اشاره خود را به سوی مردم گرفتند.

استفاده از مازوت از تکذیب تا ناچاریم

در ابتدای آلودگی هوا مسئولان همچون سالهای گذشته سعی می کردند توپ را در زمین مردم بیندازند و این بار در شرایطی که محدودیت های ناشی از کرونا وجود دارد به انتقاد از نوع مصرف آنها بپردازند. وقتی که صحبت از مصرف مازوت در صنایع شد، برخی مسئولان تکذیب کردند. صدا و سیما نیز با مراجعه به برخی نیروگاه ها منکر استفاده از مازوت شد.

اما اظهارات بعدی مقامات نشان می‌داد پای مازوت در میان است. برای نمونه عیسی کلانتری رئیس سازمان محیط زیست گفت ظرفیت پالایشگاه ها از مازوت پر شده و به واسطه تحریم‌های بین‌المللی کسی خریدار شان نیست بنابراین مجبوریم در برخی از نقاط از سوخت مازوت استفاده کنیم. مهدی اسماعیلی سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی هم با وجود آنکه به سخنان عیسی کلانتری واکنش داد اما رسما استفاده از مازوت را عامل آلودگی هوا می‌دانست. به گفته اسماعیلی «به دلیل مصرف بالای گاز در کشور و عدم امکان تامین گاز کافی برای نیروگاه‌ها، بنا به دستور مراجع ذی‌صلاح از فرآورده های مایع نظیر گازوئیل و مازوت به عنوان سوخت استفاده می شود.»

کلانتری همچنین گفته بود: در ستاد کرونا آقای رئیس جمهوری و آقای دادستان کل کشور گفتند که باید قانون هوای پاک اجرا شود، ولی معاون دادستان کل بخشنامه کرده که شما مانع نشوید که نیروگاه‌ها مازوت مصرف کنند. یک مسئله پیچیده است که یا باید پالایشگاه و نیروگاه تعطیل شود، یا مازوت سوزانده نشود. در این میان اما، رضا خشنودی معاون قضائی دادستان کل کشور در حقوق عامه اظهارات رئیس سازمان محیط زیست را تکذیب کرد و گفت: بخشنامه‌ای در این زمینه از سوی معاونت حقوق عامه دادستانی کل صادر نشده است. از نظر دادستانی کل کشور منعی برای بازدید عوامل سازمان حفاظت محیط زیست از نیروگاه‌ها به منظور رصد میزان و نوع سوخت مورد استفاده در آن‌ها، وجود ندارد.

سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس در مورد آلودگی هوای تهران می‌گوید: سهم قابل توجهی از ‫آلودگی هوای تهران یا ناشی از ‫کارخانه‌های سیمان و نیروگاه‌های برق اطراف تهران، و یا ناشی از ‫فرسودگی ناوگان حمل ونقل است. رفیعی در توییتر با اشاره به جلسه روز شنبه خود با رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران گفت: در آن جلسه در مورد آلودگی هوای تهران، اعلام کردم سهم قابل توجهی از ‫آلودگی هوای تهران یا ناشی از ‫کارخانه‌های سیمان و نیروگاه‌های برق اطراف تهران و یا ناشی از ‫فرسودگی ناوگان حمل ونقل است.

بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت نیز گفته: ما به هیچ وجه مایل نیستیم که مازوت مصرف شود، اما چاره‌ای نداریم و گازوئیل در حداکثر ممکن تحویل می‌شود و بیش از این امکان ندارد.

انتقاد وزرای انرژی از مردم

وزیر نفت در بخش دیگری از سخنان خود از رفتار بخشی از مردم در باز کردن پنجره ها برای جریان هوا برای جلوگیری از کرونا در حین استفاده از گاز انتقاد کرده است.

اما سوالی که پیش می آید این است که چه میزان از مردم به رفتار دست می زنند؟ همچنین آنها چقدر در این حجم بالای آلودگی هوا نقش دارند. وزیر نفت در بخش دیگری از سخنانش گفته: اگر مصرف برق کم شود مصرف مازوت هم کاهش می‌یابد و همه تجربه‌ها در بحث صرفه‌جویی مصرف گاز با اولویت برق هم اجرا شود. رضا اردکانیان، وزیر نیرو هم مصرف بی رویه انرژی در کشور را مثل بیماری دانست که خونریزی داخلی دارد و هر چه به او خون تزریق می‌کنیم به جایی نمی‌رسیم. او تولید روزانه یک هزار میلیون متر مکعب گاز را رقم بزرگی خواند و گفت: قاره اروپا که نسبت به قاره ما سردتر است و جمعیتی بیش از هفت برابر ما دارد، اما مصرف گاز آن حدود دو برابر ماست. مصرف گاز ما خیلی بالاست که بخش عمده آن در عرصه خانگی است.

اردکانیان ادامه داد: همه همکاران ما در رسانه‌ها باید به گونه‌ای فعالیت کنند که تجربه موفق تابستان با هنرمندی به مردم منتقل شود و ما اگر درصد بسیار کمی در بخش خانگی اصلاح مصرف کنیم، دچار خاموشی نمی‌شویم و صنایع ما با وقفه مواجه نمی‌شود.

در وارونگی هوا، ویروس کرونا زمان بیشتری در فضا می‌ماند

اما به نظر می‌رسد که اساسا راهکاری از سوی دولتمردان برای مهار وضعیت کنونی وجود ندارد. به طور کلی آلودگی هوا چهارمین علت مرگ در دنیا است که می تواند بر روی سکته های قلبی و مغزی، سرطان ریه، دیابت و…. موثر باشد. این موضوع در شرایط کرونا حساسیت ویژه ای می‌طلبد. دکتر علیرضا زالی، فرمانده ستاد مدیریت کرونا در تهران می‌گوید: «آلایندگی هوا از طریق ایجاد حساسیت‌ها، فرد مستعد ابتلا به بیماری را در خطر ابتلا به کرونا قرار می‌دهد. مژک‌ها نقش مهمی در سیستم تنفسی دارند همچنین در بیماری کرونا و زدودن فضای تنفسی از ویروس نقش بسزایی دارند که آلودگی هوا تاثیر بسیاری بر روی آنها دارد و این در حالی است که در وارونگی هوا، ویروس کرونا زمان بیشتری در فضا می‌ماند.»

بیشتر بخوانید: بیمارستان روزبه از خیرین برای تهیه محلول ضدعفونی درخواست کمک کرد

ذرات آلاینده هوا منجر به افزایش ۱۵ درصدی موارد مرگ و میر ناشی از کرونا می‌شود

دکتر عباس شاهسونی، رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت نیز می‌گوید: آلودگی هوا با انتقال بیشتر بیماری کووید-۱۹ ارتباط دارد و در عین حال منجر به تشدید این بیماری می شود. باید توجه کرد که آلودگی هوا و ذرات آلاینده هوا تا ۱۵ درصد منجر به افزایش موارد مرگ و میر و ابتلای ناشی از کرونا می شود.

او ادامه می‌دهد: حال باید توجه کرد که مسیر ورودی آلودگی هوا به بدن، از طریق سیستم تنفسی است و ریه ها و سیستم تنفسی را درگیر می کند. این موضوع باعث کاهش ایمنی فرد می شود. کرونا نیز افرادی را که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند، بیشتر درگیر می کند و این یک مسیر افزایش انتقال و تشدید کرونا به دلیل آلودگی هواست.

ذرات معلق هوا مسیر ورود کرونا به دستگاه تنفسی

شاهسونی همچنین ذرات معلق را یک مسیر ورود ویروس کرونا به بدن می داند و می گوید: یک مسیر دیگر آن، این است که ثابت شده است که ویروس کرونا می تواند بر روی ذرات معلق ریز بچسبد و وارد سیستم تنفسی فرد شود و ذرات معلق در هوا می توانند یک نوع مسیر انتقال برای کرونا باشد.

شاهسونی اظهار کرد: در عین حال باید توجه کرد افرادی که در مناطق آلوده زندگی می کنند، سیستم تنفسی آسیب پذیرتری دارند. بر این اساس افرادی که در تهران زندگی می کنند، قاعدتا نسبت به افرادی که در شهرهای کوچک زندگی می کنند، سیستم تنفسی شان آسیب پذیرتر است. زیرا دائما با آلودگی هوا مواجهه دارند. بنابراین با توجه به این مسیرها، آلودگی هوا و ذرات معلق در هوا هم باعث افزایش موارد ابتلا و هم موارد مرگ ناشی از کووید-۱۹ می شوند.

تهران پاکیزه نشد، تعطیل هم نشد

اینکه اعداد و ارقام چه روایتی از جامعه‌ی مصرفی حکایت دارد به کنار؛ در روزهایی که کرونا همچنان جان شهروندان را می‌گیرد به نظر می‌رسد انتظار از تغییر شیوه مصرف گاز انتظاری واقع بینانه نیست. مخصوصا آنکه در شرایط کنونی هرکس برای آنکه به کرونا مبتلا نشود تلاش می کند خود را در معرض یک سرماخوردگی ساده نیز قرار ندهد. بنابراین بعید می‌رسد انداختن توپ به زمین مردم نتیجه بخش باشد؛ اتفاقا این دولتمردان هستند که باید وارد میدان شوند. اما آلودگی هوا قصه دیروز و امروز نیست که بتوان امیدوار بود به زودی حل شود چه بسا اگر ظرف مدت کوتاه حل شدنی بود باید در همه این سالها حل می‌شد. به این ترتیب علاوه بر یک راهکار بلند مدت راهکار کوتاه مدتی نیز وجود دارد و آن تعطیلی موقت تهران و کلانشهرهای آلوده است؛ چیزی که در جلسه روز شنبه کمیته شرایط اضطرار آلودگی هوا استان تهران مطرح شده بود.

به گفته عبدالرضا چراغعلی، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار تهران خروجی این جلسه تصویب تعطیلی استان تهران در روزهای یکشنبه و دوشنبه و به مدت دو روز بود. قرار بود همان روز شنبه به هیات وزیران ارسال شود و نتیجه آن نیز تا دیروز اعلام شود. اما چنین اتفاقی نیفتاد و گویا این بار هم مردم باید فکری به حال خود کنند.

لینک مطلب در خبرگزاری ایسنا