راه‌اندازی کلینیک مجازی دانشگاه علوم پزشکی تهران در دوران کرونا

دکتر سینا مرعشی درباره وضعیت زیرساختهای انفورماتیکی دانشگاه علوم پزشکی تهران قبل و بعد از شیوع کووید ۱۹ گفت: دانشگاه علوم پزشکی تهران تقریبا از ۱۰ سال پیش با راه‌اندازی دانشکده مجازی عملا توسعه آموزش‌های الکترونیکی را در دستور کار خود قرار داده بود و دانشکده مجازی ماموریت داشت زیر ساخت‌های آموزش مجازی را در سطح دانشگاه ایجاد کند و توسعه دهد و توانمندی‌های لازم را در اعضای هیات علمی از طریق آموزش‌ها و کارگاه‌هایی که برگزار می‌کند، به‌وجود آورد. همچنین دانشکده مجازی به عنوان یک مرکز ارائه خدمت و مشاوره یادگیری الکترونیکی به سایر دانشکده‌ها و گروه‌های آموزشی دانشگاه فعالیت داشته و یکی از بارزترین این فعالیت‌ها، راه‌اندازی استودیوهای تخصصی تولید محتوا بوده است که استادان و دانشجویان می‌توانستند از این فضاها برای تولید محتوای الکترونیکی و بارگذاری آنها بر روی سامانه‌های مختلف دانشگاه استفاده کنند.

وی در خصوص سابقه فعالیت و سامانه‌های به کار گرفته شده، اظهار کرد: در طول این سال‌ها در دانشکده مجازی سامانه‌های متنوعی شامل LMS (سیستم‌های مدیریت یادگیری) و CMS به عنوان بستری برای ارائه آموزش‌های مداوم اینترنتی، آموزش ضمن خدمت کارکنان و ابزارهای کمک آموزشی دیگر ایجاد شده است که بعضی از این سامانه‌ها بارها مورد ارتقاء و بازنگری و بروزرسانی قرار گرفته است. با تشکیل دانشگاه علوم پزشکی مجازی ایجاد سامانه یادگیری الکترونیکی ملی و یکپارچه در سطح دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور به نام “سامانه نوید” در دستور کار این دانشگاه قرار گرفت و بعد از تولید، به صورت رایگان در اختیار تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور قرار داده شد.

سرپرست دانشکده مجازی بیان کرد: با توجه به اینکه ما در دانشگاه علوم پزشکی تهران از سامانه مدیریت آموزشی به نام “سیپاد” استفاده می‌کنیم که با سامانه مدیریت آموزشی دانشگاه‌های دیگر متفاوت است، لازم بود که ارتباط و هماهنگی فنی بین این دو سامانه انجام شود تا امکان استفاده بهینه از سامانه نوید در دانشگاه ما فراهم شود. این ارتباط مستلزم یک همکاری مشترک و تنگاتنگ بین تیم‌های فنی دانشگاه علوم پزشکی مجازی و مجموعه معاونت آموزشی، دانشکده مجازی و مدیریت آمار و فناوری اطلاعات در دانشگاه علوم پزشکی تهران بود که خوشبختانه این موارد، پیش از بروز بحران کرونا انجام شده بود. بنابراین با وجود اینکه پیش از بحران کرونا آموزش مجازی در دانشگاه عمق خیلی زیادی در حدی که ما انتظار داشتیم، پیدا نکرده بود؛ ولی از نظر بستر زیرساخت فناوری اطلاعات و سامانه‌ها کاملا مجهز بودیم و آمادگی لازم برای مجازی شدن فعالیت‌های آموزشی در دانشگاه ایجاد شده بود.

مرعشی خاطرنشان کرد: با شیوع این بیماری و محدودیت‌هایی که برای حضور دانشجویان و استادان در سطح دانشگاه‌ها ایجاد شد، تنها راه ادامه فعالیتهای آموزشی استفاده از فضای مجازی بود که خوشبختانه زیرساخت این موضوع از قبل آماده بود و توانستیم با کمترین مشکل و به نرمی این انتقال و تبدیل وضعیت آموزشی را به اجرا درآوریم و خیلی سریع تمامی فعالیت‌های آموزشی ما بر روی سامانه‌ها و کلاس‌های مجازی قرار گرفت.

رفع نواقص سیستم آموزش مجازی

وی در خصوص رفع نواقص سیستم آموزشی در این بحران، تصریح کرد: خلاهایی در این برهه از زمان وجود داشت، از جمله نیازی که بسیاری از استادان به خصوص در گروه‌های بالینی به برقراری ارتباط چهره به چهره و آنلاین با دانشجویان داشتند. برای رفع این نیاز دو اقدام به صورت موازی انجام شد؛ یکی اینکه ما از پلتفرم‌های مختلف ویدئو کنفرانس که خوشبختانه از قبل در دانشگاه هم در مدیریت آمار و فناوری اطلاعات و هم در دانشکده مجازی فراهم شده بود، برای ایجاد کلاس‌های مجازی استفاده کردیم و خیلی سریع با هماهنگی دانشکده پزشکی این کلاس‌های مجازی برای تمام گروه‌های آموزشی بالینی در بیمارستان‌های مختلف و برای دستیاران، فلوها، کارآموزان و کارورزان ایجاد و جلسات به سرعت برقرار شد و ما تا گروه‌های ۳۰۰ الی ۴۰۰ نفره را به صورت همزمان و آنلاین در این ایام داشتیم که در کنفرانس‌ها و گزارش‌های صبحگاهی بیمارستانی شرکت می‌کردند و هنوز هم ادامه دارد.

مرعشی ادامه داد: اقدام دوم امکان برقراری ارتباط سامانه نوید با نرم‌افزار ادوبی کانکت (نرم‌افزاری برای پشتیبانی و برگزاری آموزش‌های مجازی به‌صورت آنلاین) که امکان برگزاری کلاس‌های آنلاین از درون سامانه نوید را فراهم می‌کند، بود که آن هم خوشبختانه قبل از شیوع کووید ۱۹ توسط تیم فنی دانشگاه علوم پزشکی تهران با همکاری دانشکده مجازی و مدیریت IT دانشگاه انجام شده بود و در این دوران به بهره‌برداری رسید.

مدیر آمار و فناوری اطلاعات دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه گفت: با وجود همه محدودیت‌هایی که بیماری ناشی از ویروس کرونا ایجاد کرد و مشکلاتی که برای مردم به‌وجود آورد و با قدردانی و گرامیداشت جانفشانی‌ها و تلاش‌های درخشانی که کادر درمان در تمام دانشگاه‌ها و به خصوص در بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران از خود نشان دادند، شاید این آمادگی و این فراهم بودن بستر آموزش‌های مجازی باعث شد که دانشگاه از جنبه آموزشی احساس خسارت و تاخیر چندانی در فرایندهای آموزشی را نداشته باشد و استادان و دانشجویان بتوانند با کمترین لطمه به فعالیت‌های آموزشی خود ادامه دهند.

وی افزود: گرچه بعضی از فعالیت‌های عملی به‌ویژه حضور در آزمایشگاه‌ها و یا در مقاطع تحصیلات تکمیلی بالاتر مثل دانشجویان مقطع دکتری نمی‌توان همه فعالیت‌های آموزشی را در آموزش مجازی خلاصه کرد، ولی تا حد زیادی سیستم آموزشی ما فعال باقی ماند و می‌توانیم بگوییم که تعطیلی آموزشی به شکل گسترده‌ای اتفاق نیفتاد و امیدواریم با رفع این محدودیت‌ها، کارهایی که باید به‌صورت حضوری و عملی انجام شود؛ امکان اجرا پیدا کنند.

 جایگاه دانشگاه علوم پزشکی تهران در سامانه نوید

دکتر مرعشی اشاره کرد: در حال حاضر ما همچنان بر روی سامانه نوید از نظر میزان بارگذاری دروس، تعداد استاد فعال، تعداد دانشجوی فعال و در خیلی از شاخص‌ها رتبه اول یا دوم را داریم و جزو دانشگاه‌های برتر هستیم.

وی در ادامه گفت: در شکل برگزاری کلاس‌های آنلاین ما از سامانه‌های مختلفی استفاده می‌کنیم تا با پوشش همدیگر و تکمیل ظرفیت، مورد استفاده قرار گیرند و همچنان در حال بررسی سامانه‌های جدید هم هستیم تا هرکدام که بتوانند مزیتی اضافه کنند، امکان استفاده از آنها را با رعایت قوانین و نکات امنیتی و فنی داشته باشیم.

مدیریت بحران به واسطه تلاش های تیمی

سرپرست دانشکده مجازی دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: تمام این فعالیتها به‌صورت کارگروهی و تیمی بین تیم‌های مختلف از همکاران معاونت آموزشی دانشگاه، دانشکده مجازی، مدیریت آمار و فناوری اطلاعات، دانشگاه علوم پزشکی مجازی و شرکت‌های پیمانکار که همکاری خوب و سازنده‌ای داشتند، انجام شده و دستاوردهای امروز ماحاصل کار تیمی همه این عزیزان است که به نوبه خود، از همه کارشناسان و مدیران این مجموعه‌ها تشکر می‌کنم.

راه‌اندازی کلینیک مجازی

مدیر آمار و فناوری اطلاعات دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه افزود: در کنار فعالیتهای آموزشی اتفاق دیگری که در دانشگاه افتاد، راه‌اندازی کلینیک مجازی بود که در مجتمع بیمارستانی امام خمینی (ره) انجام شد. خوشبختانه قبل از شروع بیماری کووید ۱۹ با همکاری دانشکده مجازی، IT دانشگاه، همکاران معاونت درمان و فناوری اطلاعات مجتمع و شرکتهای استارتاپی، زیر ساخت‌های لازم را برای کلینیک مجازی ایجاد کردیم و این کلینیک روی سرورهای دانشگاه نصب شده بود، همچنین فرایندهایش تعریف و بسیاری از هماهنگی‌ها از قبل انجام شده بود و حتی قبل از شیوع بیماری کرونا، تست‌های فنی این کلینیک مجازی هم انجام شده بود و با بروز بیماری و محدود شدن امکان مراجعات حضوری مردم، این کلینیک توانست وارد چرخه فعالیت شود.

وی در ادامه اشاره کرد: با وجود آمادگی‌های لازم در راه‌اندازی کلینیک مجازی نیاز بود تغییراتی در فرایندهای آن انجام شود، از جمله رایگان شدن تمام خدمات که محقق شد و در طی این بحران تاکنون بیش از ۲۰۰۰ ویزیت رایگان در این سامانه‌ها داشتیم. در این روند از دو سامانه استفاده شد و جا دارد از استارتاپ‌های حوزه سلامت که به‌خوبی در این چرخه با مجموعه‌های ما همکاری می‌کردند، تشکر و قدردانی کنیم.

دکتر مرعشی تصریح کرد: این موضوع تجربه خیلی خوبی بود که ما برای ادامه فعالیتهای کلینیک‌های مجازی در سطح دانشگاه از آن به‌عنوان الگو استفاده کنیم و البته تاکنون بیمارستان‌های دیگری هم متقاضی استفاده از این کلینیک‌ها هستند که سعی خواهیم کرد با هماهنگی با مدیریت مالی دانشگاه، معاونت توسعه و معاونت درمان ساختار مناسبی را برای فعالیت این کلینیک‌ها تعریف کنیم تا بتوانند برای مراجعان خودشان به‌صورت مجازی ارائه خدمت بکنند و مردم نیز بتوانند با اطمینان خاطر، خدمات خودشان را بگیرند. آنهایی هم که نیاز به خدمت حضوری دارند، با راهنمایی این کلینیک‌ها می‌توانند به مراکز درمانی که هم‌اکنون آمادگی پذیرش بیماران غیرکرونایی را هم دارند، مراجعه کنند و خدمات خودشان را دریافت کنند.

بنا بر اعلام روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران، سرپرست دانشکده مجازی دانشگاه علوم پزشکی تهران در پایان گفت: به عنوان جمع‌بندی، دو نکته اصلی باید در این میان مورد تاکید قرار گیرد؛ یکی اهمیت توجه به فراهم آوردن و به روز رسانی مستمر زیرساختهای فناوری اطلاعات با توجه به چشم‌انداز فعالیت‌ها و جایگاه دانشگاه علوم پزشکی تهران که در زمان بحران‌ها این آمادگی خود را نشان می‌دهد و دیگری اهمیت فعالیتهای تیمی و همکاری‌های بین بخشی در داخل دانشگاه به عنوان یک خانواده با سازمان‌های همکار خارج از دانشگاه. در نهایت از حمایت‌های رئیس دانشگاه و هیات رئیسه، معاونین، مدیران و کارشناسان معاونت توسعه، معاونت آموزشی و معاونت درمان، مجتمع بیمارستانی امام خمینی (ره) و همچنین همکاران خود در مدیریت آمار و فناوری اطلاعات و دانشکده مجازی تشکر می‌کنم.