چرا به تنگی نفس در خواب دچار می شوییم؟ + راههای درمان

ایسنای علوم پزشکی تهران – ارتوپنه یا تنگی نفس در خواب، موجب دشواری تنفس در هنگام دراز کشیدن می‌شود که در افراد مختلف به دلایل متفاوتی رخ می‌دهد و گاهی فرد را مجبور می‌کند که روی بالش‌های بلند یا روی طرفین بخوابد. بیماری‌هایی مانند چاقی، نارسایی قلبی، آپنه خواب و … از مهم‌ترین علل تنگی نفس هنگام دراز کشیدن هستند و درمان این مشکل نیز به درمان عامل آن مرتبط است.

آیا شما هم هنگام دراز کشیدن، با مشکلات تنفسی روبرو هستید؟ تنگی نفس (در پزشکی دیس‌پنی (dyspnea) خوانده می‌شود) عبارت است از تنفس دشوار، که در صورت بروز آن، فرد ممکن است احساس کند که هوای کافی در اختیار ندارد. گاهی اوقات، افراد هنگام خوابیدن یا دراز کشیدن بیشتر این مشکل را تجربه می‌کنند که در پزشکی به آن اورتوپنه (orthopnea) گفته می‌شود. چندین دلیل احتمالی برای تنگی نفس در خواب وجود دارد؛ از جمله اضافه وزن، مشکلات ریوی و بیماری‌های قلبی و. درمان نیز بسته به عامل ایجاد آن ممکن است متفاوت باشد.

۱. تنگی نفس در خواب به علت نارسایی قلبی
یکی از شایع‌ترین دلایل تنگی نفس هنگام خواب، نارسایی قلبی است. در نارسایی قلبی، قلب دیگر نمی‌تواند آنطور که باید خون را به قسمت‌های دیگر بدن برساند، یا اینکه بعد از انقباض برای شل کردن ماهیچه‌ها دچار مشکل می‌شود؛ بنابراین فشار در قلب افزایش می‌یابد، که در نهایت می‌تواند منجر به بازگشت مایع به ریه، شکم یا پا‌ها شود. نارسایی قلبی می‌تواند خستگی، تنگی نفس، ورم پا‌ها و در برخی موارد سرفه را در پی داشته باشد. فعالیت‌های روزمره مانند پیاده‌روی و بالارفتن از پله‌ها ممکن است برای این افراد دشوارتر باشد.

علائم؛ تنگی نفس، سرفه مداوم و …

تنگی نفس
سرفه مداوم یا خس خس سینه
تجمع مایع در پاها، مچ پا، یا شکم
افزایش وزن
کاهش اشتها
حالت تهوع
سردرگمی یا اختلال در تفکر
افزایش ضربان قلب یا تپش قلب

درمان؛ مدیریت مشکل با کمک دارو
هیچ درمانی برای نارسایی قلبی وجود ندارد، اما افراد معمولا می‌توانند با استفاده از دارو‌ها و انتخاب روش‌های زندگی سالم، این مشکل را مدیریت کنند. برخی دارو‌های رایج برای کنترل نارسایی قلبی عبارتند از:

مهارکننده‌های ACE مانند: آنژیوتانسین، لیسینوپریل یا آنالاپریل
مسدود‌کننده گیرنده آنژیوتانسین نوع ۲ (ARB) مانند: کاندزارتان یا لوزارتان
مهارکننده نپریبیزین مانند: ساکوبیتریل و والزارتان
مسدود‌کننده‌های بتا مانند: متوپرول یا کارودیلول
آنتاگونیست‌های آلدوسترون مانند: اسپیرونولاکتون یا آمرینون
دیورتیک‌ها یا قرص‌های آب مانند: فورزماید و بومتانید

برای درمان تنگی نفس در خواب، پزشک ممکن است دارو‌های دیورتیک برای بیمار تجویز کند تا مایعات از ریه فرد خارج و فشار داخل قلبی را کاهش دهد.

۲. تنگی نفس در خواب به علت آمفیزم (Emphysema)
امفیزم نوعی بیماری مزمن انسدادی ریوی است. این وضعیت به کیسه‌های هوا در ریه‌ها آسیب می‌رساند و لوله‌های تنفس را باریک‌تر می‌کند و موجب می‌شود تنفس دشوار شود. استعمال دخانیات مهم‌ترین عامل این عارضه است، همچنین قرار گرفته در معرض دود سیگار یا هوای با کیفیت پایین. افراد مبتلا به این بیماری معمولا هنگام انجام فعالیت بدنی دچار مشکل می‌شوند، اما در حالت پیشرفته‌ی بیماری، فرد در هنگام خواب یا دراز کشیدن دچار تنگی نفس می‌گردد.
علائم؛ سرفه، عفونت‌های تنفسی و…

سرفه مزمن
تنگی نفس هنگام انجام فعالیت‌های روزمره
عفونت‌های تنفسی مکرر
کبودی لب یا انتهای ناختن
خستگی
تولید مخاط زیاد
خس خس

امکان بازگرداندان اثرات بیماری بر روی ریه وجود ندارد. با این حال، ترک سیگار می‌تواند جلوی وخیم شدن آسیب را بگیرد.
درمان با تمرکز بر جلوگیری از آسیب بیشتر و بهبود علائم
درمان آمفیزم بر جلوگیری از آسیب بیشتر و بهبود علائم تمرکز دارد و معمولا برای توقف فوری علائم از اسپری‌های استنشاقی استفاده می‌شود. سایر روش‌های درمانی مدیریت کننده عبارتند از:

دارو‌های استنشاقی که می‌توانند راه‌های هوایی را آرام کند، مانند برونکودیلاتلاتور‌ها
دارو‌های استنشاقی که می‌توانند التهاب راه‌های هوایی و تولید مخاط را کاهش دهند، مانند دارو‌های استروئیدی
برنامه‌های توانبخشی ریوی که ترکیبی از آموزش، تمرینات ورزشی، مشاوره تغذیه و مشاوره هستند.
اکسیژن درمانی یا مکمل اکسیژن
جراحی ریه
درمان‌های مکمل مانند یوگا، ماساژ و طب سوزنی که ممکن است به بهبود زندگی فرد کمک کند.

۳. چاقی از علل تنگی نفس در خواب
افرادی که وزن زیادی دارند به دلیل اثرات فشار وزن بر روی شکم، دچار تنگی نفس در خواب می‌شوند. این وضعیت که «پانوس» نام دارد، مانع از باز شدن کامل ریه‌ها هنگام تنفس می‌شود. چاقی گاهی به مشکلات پزشکی دیگر مربوط است، از جمله:

بیماری قلبی
سکته مغزی
دیابت نوع ۲
برخی از سرطان‌ها
فشار خون

اصلی‌ترین درمان، کاهش وزن
کاهش وزن می‌تواند به بهبود تنگی نفس در خواب کمک کند. بهترین راه برای کاهش وزن، ورزش زیاد و پیروی از یک رژیم سالم و متعادل است. همچنین خوابیدن بر روی طرفین فشار را از روی ریه می‌کاهد و می‌تواند به تنفس بهتر کمک کند. برای اتخاذ یک رژیم غذایی سالم، سعی کنید موارد زیر را مصرف کنید:

چندین وعده میوه و سبزیجات
نان و غلات سبوس‌دار
چربی‌های سالم مثل آجیل، دانه‌ها و روغن زیتون
پروتئین بدون چربی مرغ، ماهی و لوبیا
مقدار گوشت محدود

افرادی که یک رژیم غذایی سالم دارند، معمولا کمتر به بیماری‌های قلبی، دیابت و برخی دیگر از بیماری‌ها مبتلا می‌شوند.

۴. آپنه انسدادی خواب (OSA) و تنگی نفس
OSA نوعی اختلال خواب است که می‌تواند هنگام خواب موجب مشکلات تنفسی شود.

علائم؛ از خروپف تا افسردگی

یکی از نشانه‌های این بیماری خروپف است که با تولید صدا‌های خس خس همراه است. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است در تنفس خود وقفه داشته باشند. علائم دیگر عبارت است از بلند شدن در طول شب برای ادرار، افسردگی، تحریک پذیری اعصاب، تپش قلب شبانه و اختلال در عملکرد جنسی.

درمان با اصلاح سبک زندگی
اصلاح سبک زندگی با کاهش وزن و ترک سیگار ممکن است به شما کمک کند. برخی ممکن است برای اطمینان از باز ماندن مجاری تنفسی، به یک دستگاه کمکی احتیاج داشته باشند.

۵. مشکل تنفسی به علت پانیک اتک و اضطراب
حملات پانیک یا اضطرابی می‌توانند در هر زمانی اتفاق بیافتند و بسیار ترسناک باشند. اگرچه این مشکلات جزءو دسته‌ی بیماری‌های «اورتوپنه» جای نمی‌گیرند، اما می‌توانند موجب تنگی نفس در خواب شوند. افراد این حملات را با شروع ناگهانی ترس یا ناراحتی شدید توصیف می‌کنند که طی چند دقیقه به اوج می‌رسد.

علائم؛ تپش قلب، تعریق، حالت تهوع و…

تنگی نفس
تپش قلب
تعریق
لرزیدن
احساس خفگی
درد یا ناراحتی در قفسه سینه
حالت تهوع
احساس سرگیجه یا سبک‌سری
احساس بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن
احساس غیر واقعی بودن
ترس از دست دادن کنترل
ترس از مرگ

روان درمانی بهترین روش درمان
روش‌های درمانی برای اختلال هراس و اضطراب وجود دارند که شامل مشاوره، روان‌درمانی و درمان شناختی – رفتاری می‌شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
تنگی نفسی که به فعالیت ورزشی شدید، قرار گرفتن در معرض دمای بالا، کیفیت هوای پایین، چاقی یا ارتفاع زیاد مرتبط نیست، می‌تواند نگران کننده باشد. تنگی نفس ناگهانی همراه با درد در قفسه سینه یا احساس فشار، ضعف یا حالت تهوع می‌تواند نشانه‌ای از یک وضعیت پزشکی جدی‌تر باشد و اگر فردی ناگهان دچار این تنگی نفس شود، باید به پزشک مراجعه کند.

سخن پایانی
ارتوپنه یا تنگی نفس در خواب، موجب دشواری تنفس در هنگام دراز کشیدن می‌شود که در افراد مختلف به دلایل متفاوتی رخ می‌دهد و گاهی فرد را مجبور می‌کند که روی بالش‌های بلند یا روی طرفین بخوابد. بیماری‌هایی مانند چاقی، نارسایی قلبی، آپنه خواب و … از مهم‌ترین علل تنگی نفس هنگام دراز کشیدن هستند و درمان این مشکل نیز به درمان عامل آن مرتبط است.
همان طور که گفته شد، در صورتی که همراه با تنگی نفس درد و فشار در سینه احساس شود، احتمالا شرایط بیماری جدی‌تر و نگران‌کننده‌تر است و باید فورا به پزشک مراجعه کنید.