آیا بوتاکس در بلند مدت خطراتی برای سلامتی دارد؟

بوتاکس (نام تجاری نوروتوکسین بوتولینوم) رایج‌ترین عمل زیبایی است که در سراسر جهان انجام می‌شود و تا حد زیادی بی‌خطر است. در اصل از یک نوروتوکسین قوی تولید شده توسط باکتری‌ها مشتق شده است و با مسدود کردن سیگنال‌های اعصاب کنترل‌کننده عضلات صورت عمل می‌کند. در نتیجه تزریق بوتاکس، ماهیچه‌ها شل می‌شوند و خطوط ظریف و چین و چروک‌ها از بین می‌روند. نتیجه، ظاهری جوان‌تر حداقل برای سه تا چهار ماه خواهد بود.

بوتاکس ایمن، مؤثر و تا حد زیادی عاری از عوارض جانبی جدی است؛ اما آیا تزریق این سم، در طولانی مدت هم خطراتی به دنبال ندارد؟ در این مقاله خواهیم دید که عوارض تزریق بوتاکس چیست و چگونه می‌توان از آنها جلوگیری کرد؟

بوتاکس چیست؟

نوروتوکسین‌های بوتولینوم سموم بسیار کشنده‌ای هستند که توسط باکتری کلستریدیوم بوتولینوم تولید می‌شوند. آنها وارد نورون‌ها می‌شوند و به وزیکول‌های حامل انتقال دهنده عصبی استیل کولین (Ach) متصل می‌شوند و از آزاد شدن آن جلوگیری می‌کنند.

همانطور که Ach باعث انقباض عضلات می‌شود، سموم بوتولینوم باعث فلج عضلانی می‌شود. هفت شکل متمایز از سم بوتولینوم، انواع A-G وجود دارد. سم بوتولینوم A که قوی‌ترین آن است، میلیون بار سمی‌تر از سم کبرا و سمی‌تر از سیانید است! در درمان بوتاکس از نوروتوکسین بوتولینوم خالص شده و به شدت رقیق شده نوع A استفاده می‌شود.

بنابراین طبیعی است که تزریق بوتاکس با نگرانی‌هایی همراه باشد. نکته مهم، تزریق درست بوتاکس توسط پزشک و در مطب، تحت شرایط استریل و بهداشتی است. بر همین اساس، تا کنون هیچ موردی از عوارض جانبی در بیماران مشاهده نشده است.

عوارض بوتاکس چیست؟

بیشتر عوارض جانبی گزارش شده جزئی و زودگذر و شامل درد، تورم یا کبودی خفیف در محل تزریق و سردرد و علائم مشابه آنفولانزا در ۲۴ ساعت اول هستند. گاهی اوقات ضعف و افتادگی صورت نیز ممکن است رخ دهد.

با این حال، گاهی اوقات واکنش‌های جدی‌تری مشاهده می‌شود. در آوریل ۲۰۲۴، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده (CDC) از بروز واکنش‌های شدید در ۲۲ زن بین ۲۵ تا ۵۹ سال خبر داد. بررسی‌ها نشان داد که این افراد پس از تزریق بوتاکس تقلبی یا استفاده نادرست از این ماده، با عوارض جانبی خطرناکی مواجه شده‌اند.

علائم گزارش شده شامل تاری و دوبینی، افتادگی پلک، اشکال در بلع، تکلم، مشکل در تنفس، خستگی و ضعف بود. همه ۲۲ مورد پس از تزریق بوتاکس توسط افراد غیرمجاز یا آموزش ندیده در مکان‌هایی که بخش مراقبت‌های بهداشتی نبودند اتفاق افتاد.

عوارض جانبی بوتاکس چقدر رایج است؟

آش مصاحبی، استاد جراحی پلاستیک دانشگاه کالج لندن در این باره می‌گوید: “اگر سم بوتولینوم به درستی تولید و از یک برند خوب تهیه شود، قدرت آن به حدی است که حتی اگر کمی هم پخش شود، عوارض جانبی زیادی ایجاد نمی‌کند.” بنابراین احتمال بروز عوارض جانبی جدی بعد از تزریق بوتاکس بسیار نادر است.

اثرات بلند مدت بوتاکس

در مورد اثرات دراز مدت بوتاکس در شیراز برای سلامتی اطلاعات بسیار کمی ‌وجود دارد، زیرا اکثر آزمایشات بالینی تنها به مدت شش ماه یا بیشتر بر روی بیماران دنبال می‌شوند. با این حال برخی از مطالعات نشان داده‌اند که استفاده طولانی مدت از سم بوتولینوم می‌تواند باعث تغییرات دائمی در حالت چهره شود و افراد دیگر قادر به خم کردن عضلات صورت خود نباشند.

یک مطالعه مروری در سال ۲۰۲۲ نشان داد افرادی که به طور منظم تزریق بوتاکس را دریافت می‌کردند، تا چهار سال پس از آخرین تزریق، تغییراتی در ترکیب عضلانی، عملکرد و ظاهر خود نشان دادند. اگر ماهیچه‌ای که باعث چروک شدن صورت شما می‌شود استفاده نشود یا با بوتاکس فلج شود، پس از مدتی مانند قبل قوی نیست، بنابراین حالت کمتری خواهید داشت.

حتی ممکن است سم بوتاکس بتواند از محل خود در پایانه عصبی نزدیک به عضله فرار کند و به سیستم عصبی مرکزی گسترده‌تر حرکت کند.

راه های پیشگیری از عوارض بوتاکس

حال سوال این است که برای به حداقل رساندن خطرات بوتاکس،چه کاری می‌توان انجام داد؟ اولین و مهم‌ترین نکته این است که باید تزریق بوتاکس را فقط از پزشک دارای مجوز که در مورد نحوه انجام آن آموزش دیده‌اند و در حالت ایده‌آل در یک محیط بهداشتی دریافت کنید.

همچنین باید از پزشک درخواست کنید تا شما را از نظر کیفیت و اصالت محصول، از جمله ویژگی‌های دقیق ضد جعل مطمئن کند. اگر بوتاکس به درستی تجویز شود، دلایل زیادی وجود دارد که ثابت می‌کند تزریق بوتاکس تا حد زیادی بی‌خطر است.

چه کسانی نباید بوتاکس بزنند؟

همه کاندیدای خوبی برای بوتاکس نیستند؛ اگر از نظر سلامت عمومی ضعیف هستید، پوست شما بسیار ضخیم است یا در محل تزریق پیشنهادی ضعف عضلانی دارید، ممکن است کاندیدای مناسبی برای بوتاکس نباشید.

بیماران با پوست حساس نیز، ممکن است واکنش آلرژیک را در محل تزریق تجربه کنند. اگر احساس می‌کنید پوست حساسی دارید، بهتر است قبل از درمان بوتاکس، آزمایش آلرژی انجام دهید.

همچنین افرادی که ممکن است واکنش‌های آلرژیک به مواد مورد استفاده در بوتاکس داشته باشند یا در حال حاضر آنتی‌بیوتیک‌های آمینوگلیکوزید مصرف می‌کنند، نباید بوتاکس را انجام دهند. اگر در محل پیشنهادی تزریق نیز عفونت دارید، باید به پزشک خود اطلاع دهید.

سخن پایانی

با وجود استفاده گسترده از تزریق بوتاکس، اطلاعات در مورد اثرات بلند مدت و مکرر این روش بسیار محدود است. مطالعات موجود، شواهد کافی برای تغییر رویکرد بالینی در استفاده از بوتاکس ارائه نمی‌کنند. برای درک بهتر عوارض جانبی و تغییرات عملکردی عضلات در بلندمدت، لازم است انجام مطالعات بالینی بیشتری با دوره‌های پیگیری طولانی مدت انجام شود، اما آنچه که مهم و در همه مطالعات ثابت شده، اطمینان از اصل بودن برند بوتاکس و تقلبی نبودن و همچنین تزریق توسط پزشک آموزش دیده در مطب یا کلینیک است.