شانه یخ زده؛ یک درد خاموش

ساناز فرمند – شانه یخ زده یا Frozen Shoulder که با نام کپسولیت چسبنده هم شناخته می شود، کپسول مفصل شانه را درگیر می کند. به این صورت که دامنه حرکتی شانه را محدود و سفت کرده و در نتیجه با درد شانه همراه است. اما با این وجود تخریب غضروف مفصلی و استخوان را به همراه ندارد و تنها علائم آن درد و محدود حرکتی شانه است.

شانه یخ زده چطور به وجود می آید؟

مفصل شانه، مفصلی از نوع گوی و کاسه است که از استخوان بازو، استخوان کتف و استخوان ترقوه تشکیل شده است. سر استخوان بازو در یک حفره کم‌عمق در استخوان کتف قرار می‌گیرد. استخوان‌ها، رباط‌ها و تاندون‌هایی که مفصل شانه را تشکیل می‌دهند، در یک کپسول از جنس بافت پیوندی قرار دارند.

برای کمک به حرکت راحت‌تر شانه مایع سینوویال، کپسول و مفصل را روان می‌کند. زمانی که این کپسول در اطراف مفصل ضخیم و سفت شود و حرکت آن را محدود ‌کند، شانه یخ زده رخ داده است. این اتفاق به مرور زمان منجر به ایجاد بافت اسکار در شانه و در نهایت درد می شود.

شانه یخ زده یک بیماری است که دامنه‌ی حرکتی شانه را محدود می‌کند و با سفتی و درد در مفصل شانه همراه است. در این بیماری کپسول مفصلی شانه ملتهب می شود و باند های ضخیم شده ای در بافت کپسول ایجاد می شود که موجب ضخیم شدن و سفت شدن آن و در نتیجه محدودیت فضای مفصلی می شوند.

علائم و نشانه‌های شانه یخ زده معمولاً به تدریج شروع می‌شوند و با گذشت زمان بدتر می‌شوند؛ سپس معمولاً در عرض یک تا دو سال بهبود می‌یابند. این بیماری یک مشخصه اصلی دارد اینکه شروع درد خود بخودی و معمولا بدون علت در شانه است، که به مرور و بصورت پیشرونده محدودیت حرکتی در مفصل را به دنبال دارد. به عبارتی ممکن است فرد بدون هیچ مشکلی شب بخوابد و صبح با درد شدید از خواب بیدار شود و با سختی به فعالیت های روزانه اش بپردازد.

دکتر علی  عالمی متخصص ارتوپد در مرکز درمان در منزل دم معتقد است: بیماری شانه یخ زده یعنی حرکات شانه کاملا متوقف شود. کسانی که دچار این بیماری می شوند، معمولا با مشکلاتی از قبیل: درد های شبانه و بیدار شدن از خواب هنگام حمله های حاد، درد در حرکت و در زمان استراحت، درد در عضلات پشت گردن و شانه مواجه هستند. همچنین ممکن است وضعیت قرارگیری شانه ها و کتف ها از حالت طبیعی خارج شود و مثلا شانه ها جلوتر از محل درست خود قرار بگیرند.

علائم و سیر بیماری شانه یخ زده

شانه یخ زده از ابتدا تا زمان بهبودی، ۴ مرحله را پشت سر می گذارد:

• مرحله شروع درد:

در این مرحله درد شروع شده است و با حرکت بیشتر می شود. البته درد در شب ها و زمان خواب فرد هم وجود دارد. محدودیت حرکتی در این مرحله حداقل است اما وجود دارد. معمولا کمتر از سه ماه طول می کشد تا این مرحله سپری شود.

• مرحله ضخیم شدگی کپسول:

در این مرحله ضخیم شدگی کپسول شروع شده و به دنبال آن محدودیت حرکتی و درد بیمار بیشتر می شود و حرکات در انتهای دامنه بسیار دردناک است. معمولا ۳ تا ۶ ماه طول می کشد تا این مرحله سپری شود.

• مرحله ضعف عضلات:

درد به مرور کم می شود اما محدودیت حرکتی باقی می ماند. ممکن است ضعف عضلات ایجاد شود. این مرحله احتمالا از ۳ تا ۱۸ماه طول می کشد.

• مرحله بهبودی:

محدودیت حرکتی بیماران، دیگر با درد همراه نیست و حرکات شانه به مرور بهتر می شود. بازگشت کامل دامنه حرکتی ممکن است ۳ تا ۶ ماه طول بکشد. گفته شده است که معمولا بهبودی خود بخودی این بیماری، بطور متوسط، دو سال طول می کشد.

شانه یخ زده قابل درمان است

دکتر علی عالمی متخصص ارتوپد در گفت و گو با کلینیک دم ضمن تاکید بر قابل درمان بودن شانه یخ زده، اظهار داشت: شانه یخ زده یکی از معضل های ارتوپدی است که علت ایجاد آن مشخص نیست. با این وجود برخی معتقدند که تغییرات در سیستم سمپاتیک و پاراسمپاتیک می تواند یکی از عوامل ایجاد شانه یخ زده باشد.

وی همچنین در ادامه افزود: برای درمان این بیماری راه هایی وجود دارد. مانند فیزیوتراپی، تزریق هیدروکورتیزون، دستکاری شانه که در آن بیمار را بی هوش می کنند و متخصص، شانه را در جهات مختلف حرکت می دهد تا بافت های سفت شده، کشیده و شل شوند. اما این راه خطراتی مانند شکستن شانه را در پی دارد.

وی اضافه کرد: در مرحله آخر اگر این موارد جواب ندهد. ارتوپد از آرتروسکوپی که نوعی جراحی برای بهتر دیدن، تشخیص و درمان برخی از مشکلات داخل مفصل است، استفاده می کند. البتهن گاهی تنها جراحی باز برای درمان بیمار کار ساز است.

تزریق گاز co2 

دکتر عالمی با تکیه بر تجربیات خود در درمان شانه یخ زده از روش دیگری هم یاد کرد: یک راه دیگری که در حال حاضر خودم شخصا انجام می دهم و تاحدود زیادی تاثیر گذار بوده، تزریق گاز co2 به داخل شانه است. این کار باعث می شود به دلیل باد کردن شانه چسبندگی ها باز می شود. در این روش بیمار در عرض ۱۰ دقیقه تا حدودی امکان حرکت شانه را دارد. البته این درمان نیز ۵ تا ۷بار باید انجام شود. این راه نیز باز هم نسبی و امکان درمان درصدی ندارد.

این متخصص ارتوپد در انتها افزود: گاهی درمان شانه یخ زده تا دو سال طول می شود و گاهی هم خود به خود خوب می شود. این بیماری معمولا در میانسالی اتفاق می افتد و بهترین راه برای پیشگیری داشتن تحرک و ورزش کردن است.

فیزیوتراپی شانه یخ زده

برای درمان این بیماری در فیزیوتراپی، تمرین درمانی و تکنیک های دستی به منظور کاهش درد، افزایش دامنه حرکتی و افزایش عملکرد شانه انجام می شود.

در واقع فیزیوتراپیست سعی می کند با استفاده از یکسری تکنیک های درمانی، گارد و اسپاسم عضلات پشتی را کاهش دهد تا بیمار احساس راحتی بیشتری داشته باشد. همچنین فیزیوتراپیست یکسری تمرینات را برای افزایش دامنه ی حرکتی به بیمار آموزش می دهد که باید از روز اول، چندین نوبت در روز تکرار شوند.

به علاوه، بهتر است بیمار مرتبا حرکات مفاصل دورتر از شانه ( گردن، آرنج، مچ و انگشتان) را در کنار حرکت دادن شانه تا آستانه ی تحمل، انجام دهد، تا هم به گردش خون کمک کند و هم سلامت عضلات را حفظ کند. تمرینات کششی از تمریناتی است که از همان ابتدا بلافاصله بعد از کاهش التهاب، داده می شود و بعد به مرور با کمتر شدن درد و بهبود دامنه، تمرینات قدرتی هم اضافه می شود.

از آنجایی که شانه یخ زده احتمالا بخشی از زندگی را مختل می کند، بنابراین برای انجام فیزیوتراپی در منزل کمک بسیار زیادی به بیمار می کند. مرکز درمان در منزل دم با ۲۳ سال سابقه ارائه خدمات درمانی در منزل اکنون نیز با داشتن فیزیوتراپیست های ماهر و مجرب آماده ارائه خدمات فیزیوتراپی در منزل است. در صورت نیاز به دریافت خدمات فیزیوتراپی یا خدمات درمانی در منزل با شماره تلفن های کلینیک دم جهاد دانشگاهی تماس حاصل فرمایید. همچنین از طریق وب سایت کلینیک دم می توانید درخواست خود را ثبت نمایید.