دوای کمبود دارو چیست؟

ایسناعلوم پزشکی تهران –  افزایش یک‌باره افراد مبتلا به آنفلوآنزا و سرماخوردگی به‌ویژه در کودکان و دانش‌آموزان طی هفته‌های اخیر نیاز به برخی داروها را در این ایام بیشتر کرده است و این در شرایطی است که علی‌رغم واردات برخی آنتی‌بیوتیک‌ها و داروها شاهد نبود و یا کمبود برخی از انواع این داروها هستیم؛ هر چند شاید به‌صورت مقطعی این مشکل برطرف شده باشد اما آنچه که در این میان مطرح است مشکلاتی است که از چند سال گذشته در این حوزه به‌ وجود آمده و این روزها این زخم را عمیق‌تر از قبل کرده است.

در همین رابطه با معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی استان زنجان گفت‌وگویی انجام شد تا دلایل بروز چنین اتفاقاتی که با سلامت جسم و روان مردم در ارتباط است بررسی شود. مطلب ذیل حاصل گفت‌وگوی یک ساعته با دکتر علیرضا حقیقت است.

آقای دکتر وضعیت فعلی تامین دارو برای بسیاری از مردم استان به دغدغه تبدیل شده است و سوال عمومی در این حوزه و در آن رابطه است که چرا دچار این چالش شده‌ایم و آیا نمی‌شد قبل از واقعه برای آن چاره‌ای اندیشید؟

برای بررسی این موضوع باید به چند سال قبل برگردیم و این سوال را مطرح کنیم که مشکل کمبود دارو خصوصا در برخی اقلام برای زمان حال است یا در گذشته نیز این مشکل را داشتیم؟ در شرایطی که مشکل به‌وجود می‌آید قضاوت کردن راحت می‌شود و همه ناراضی از شرایط می‌شوند که این امر نیز کاملا طبیعی است؛ چرا که در زمان بیماری یکی از اعضای خانواده، همه نگران او می‌شوند و انتظار دارند هر دارویی که نیاز دارند در اسرع وقت در اختیارشان قرار گیرد. باید عنوان کرد که مشکل کمبود آنتی‌بیوتیک از اواخر سال گذشته و کمبود سرم نیز از پیک چهارم کرونا وجود داشت و شرایط مدیریت می‌شد.

پس مشکل برای زمان فعلی نیست؟

بله مشکلات از قبل وجود داشت و اختصاصا مربوط به استان زنجان نبود، بلکه موارد در سطح کلان است و باید از همان طریق نیز برطرف شود. بعضی از مواقع عنوان می‌شود داروخانه‌ها برای افزایش قیمت دارو را احتکار می‌کنند! مگر چه میزان دارو را می‌توان احتکار کرد و برای چه مدتی؛ در حالی که در استانی که ما در آن ساکن بوده و مسئولیت داریم بیشترین تعداد بازرسی‌ها از داروخانه‌ها صورت گرفته و تخلفات در حد محدود بوده است.

باید به همه ابهامات پاسخ داد

در رابطه با کمبود دارو مواردی مطرح می‌شود در حالی‌که در گام نخست باید پرسید در مجلس برای حل این مشکل چه تصمیماتی اتخاذ شده و چه راهکارهایی اراده شده است و رسانه‌ها چه کارهایی در این رابطه برای شفاف‌سازی مسائل انجام داده‌اند. نمی‌شود فقط یک بخش را برای به‌وجود آمدن این وضعیت مقصر بدانیم. همه موارد مطرح شده را می‌توان واکاوی کرد.

ولی آنچه که در شرایط فعلی پررنگ است طرح این مورد است که ما در تولید برخی داروها خودکفا شده‌ایم در حالی‌که شرایط چیز دیگری را نشان می‌دهد.

در ایران چند شرکت در حال تولید دارو است؟ آنها با همه توان در حال تولید دارو هستند و مشکلی در این بخش نیست ولی باید بپرسیم آیا واقعا دارو برای ایران تحریم نشده است؟ در تبادل پول برای خرید دارو مشکل وجود دارد و باید این را پذیرفت. باید آگاه باشیم که مشکل سرم برای سه سال گذشته است و اتفاقی نیست که یک شبه شاهد بروز آن باشیم.

البته این نکته را باید عنوان کنم که علی‌رغم اصرار مردم برای دریافت سرم در زمان ابتلا به سرماخوردگی و آنفلوآنزا این محصول به‌ هیچ‌عنوان برای درمان موثر نیست و در برخی موارد حالت کمکی دارد. ما در رابطه با آنفلوآنزا و نیاز دارویی غافلگیر نشدیم بلکه باید محصولی باشد که ما اقدام به ذخیره آن کنیم. برای استفاده سرم اولویت مصارف بیمارستانی است و بعد از آن در داروخانه‌ها توزیع می‌شود. البته یکی از دلایل کمبود دارو، استراتژیک بودن آن و تلاش دولت برای ثابت نگه داشتن قیمت بود.

یعنی ثابت بودن قیمت باعث کمبود دارو شده است؟

در سال‌های گذشته تلاش شده است قیمت دارو ثابت بماند در حالی که تعرفه همه چیز افزایش داشت. طبیعی است کارخانه‌های تولیدکننده دارو، رفته رفته به نقطه‌ای برسند که دخل و خرج با هم نخواند. در این وضعیت با برنامه‌ریزی مقرر شد طرح دارویار برای کمک به کارخانه‌های تولیدکننده دارو برای تامین مناسب محصولات به مرحله اجرا درآید و در آن زمان مسئولان امر نتیجه‌گیری از این طرح را حدود ۹ ماه اعلام کردند. سعی شد با اجرای این طرح یارانه ارز ترجیحی به بیمه‌ها تعلق گیرد و کارخانه محصول را با قیمت واقعی تولید و در اختیار داروخانه‌ها قرار دهد و مردم در زمان خرید قیمت را با همان نرخ قبلی پرداخت و شرکت‌های بیمه‌گر مابه‌التفاوت قیمت را پرداخت کنند.

پس به نظر شما اجرای طرح خوب بود؟ یعنی مشکلات برطرف شد؟

این طرح با از بین بردن بروکراسی خرید ارز از سوی کارخانه‌ها و از بین بردن فضای دلالی به نفع همه است. می‌دانید قیمت پایین دارو چه بلایی سر کشور می‌آورد؟ قاچاق به کشورهای همسایه، مصرف بی‌رویه دارو از جمله مواردی است که در سال‌های گذشته با آن مواجه بودیم. ثروت مملکت از طریق داروی ارزان از کشور خارج و به کشورهای همجوار که قیمت داروی بالایی دارد قاچاق می‌شد؛ از یک جایی باید مانع این کار می‌شدیم.

با طرح دارویار دولت چرخ تولید دارو را رونق داد. البته باید منتظر اثربخشی اجرای این طرح باشیم چون بالاخره هرکاری برای حصول نتیجه به زمان نیاز دارد. البته در کنار اجرای طرح سعی کرده‌ایم در استان نظارت بر عملکرد داروخانه‌ها را بیشتر کنیم. اجرای طرح دارویار باعث کاهش قاچاق کالا و مدیریت مصرف دارو در کشور می‌شود.

شما به آینده امیدوار هستید؟

واقعیت امر این است که مشکلات را باید هم از درون ماجرا و هم از بعد بیرونی بررسی کرد. البته در قبال افکار عمومی نیز باید پاسخ‌گو بود چون پاسخ‌گویی اگر به موقع نباشد باعث بدبینی می‌شود. در رابطه با وضعیت تامین دارو از همان ابتدا گفتیم که این مشکل مربوط به ماه‌های قبل‌تر بود ولی با شروع فصل سرما بیشتر به چشم آمد این‌طور هم نیست که بگوییم می‌توانستیم از قبل دارو تهیه و انبار کنیم؛ چرا که بنا به شرایط، دارو براساس برنامه‌ریزی توزیع می‌شود.

در رابطه با آنفلوآنزا هم تاکید دارم که درمان آن با آنتی‌بیوتیک نیست و نیاز چندانی هم به تزریق سرم وجود ندارد؛ ولی عده‌ای گمان می‌کنند به علت کمبود این موضوع مطرح می‌شود در حالی‌که این‌گونه نیست و منابع علمی این موارد را تایید می‌کنند. بیایید یاد بگیریم نسبت به هر چیزی بدبین نباشیم و واقعیت‌ها را درست بررسی کنیم. سهم زنجان از دارو در کشور براساس جمعیت ۱.۲۵ درصد است و این موارد تامین می‌شود. انشالله با همدلی شاهد تاثیرات طرح دارویار در کشور باشیم. باید شرایط را مدیریت کنیم.

با این حال مردم از وضعیت ناراضی هستند

بله این موضوع را قبول دارم و باید تلاش کنیم وضعیت را بهبود ببخشیم ولی در این مثلث انتظار داریم مردم نیز خودمراقبتی را جدی بگیرند آنفلوآنزا به شدت از سطوح قابل انتقال است پس خانواده‌ها باید این نکته را مدنظر قرار دهند و به فرزندان خود نیز آموزش دهند تا دست‌های خود را در مراکز آموزشی مستمر شست‌وشو دهند و حتما از ماسک استفاده کنند. سعی کنیم همدیگر را بیهوده قضاوت نکنیم و خود را در مدیریت شرایط سهیم کنیم. باید جلوی چرخه معیوب را بگیریم تا نیرومان بیهوده صرف مسائل حاشیه‌ای نشود.

در کنار همه این کمبودها خانواده‌ها از کمبود شیرخشک هم گلایه‌مند هستند.

بله مشکلاتی در تامین برخی شیر خشک‌ها وجود دارد که قول‌های مساعد در این رابطه داده شده و امیدواریم تا چند روز آینده کمبود در این بخش برطرف شود.