ایسنا علوم پزشکی تهران – محرم آمده و دیوارهای سطح شهر سیاه پوشیده اند. اما نوع عزاداری در محرم امسال به گونه ای که به شیوع بیشتر ویروس کرونا نینجامد به موضوعی مهم تبدیل شده است. در این باره ایسنا علوم پزشکی تهران با حجت الاسلام والمسلمین میرمجید سیدقریشی، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی به گفت و گو نشسته است.

متن این گفت و گو را در ادامه می خوانید.

ماه محرم فرا رسید اما کرونا از کشور رخت برنبسته است. در حال حاضر این نگرانی وجود دارد که با اجتماعات عزاداری شاهد اوج گرفتن بیماری کرونا باشیم. در این شرایط چه باید کرد؟

محرم و عاشورا و تاسوعا در فرهنگ ما جایگاه ویژه ای دارند. هویت ما ایرانی ها مخصوصا ما شیعیان به نوعی با محرم آمیخته شده است. لذا فقط یک مساله خاص آیین و یک مراسم ساده نیست. نزدیک ۱۳۰۰ سال است که محرم به خصوص درزندگی ما ایرانی ها جایگاه دارد. محرم دارای ابعاد فرهنگی، معنوی، سیاسی،اجتماعی است. از طرف دیگر ما با یک بیماری مواجه شده ایم که مثل سابق اجازه تجمع به ما نمی دهد.

دین به ما دستوراتی می دهد از جمله آنکه اگر نمی توانی وضو بگیری تیمم کن، اگر مشکل داری روزه نگیر و یا اگر به سفر می روید روزه تان را بخورید. بنابراین ما مشکلی در چنین شرایط یا بن بست هایی نداریم.در چنین شرایطی باید بر اساس شرایط موجود تصمیم گیری کنند. طبق نظر رهبری قرار بود بر اساس نظر ستاد ملی مبارزه با کرونا عمل شود. این ستاد گفته که مراسم ها در مراکز مسقف برگزار نشود و اصول و ضوابط فاصله گذاری اجتماعی رعایت شود. کسانی که متولی عزاداری هستند باید خود را با چنین شرایط هماهنگ کنند.

صحبت فضای سربسته و سرباز را مطرح کردید. بحثی که وجود دارد این است که اصلا عزاداری جمعی در چنین شرایطی چه تکلیفی دارد؟

ستاد ملی مبارزه با کرونا با بحث تجمعات مشکلی نداشته است. الان در ادارات همه جلسات در حال برگزار شدن است و تجمعات وجود دارد. کسی به آنها حرفی نمی زند. پاساژ، مترو، قطار و هواپیما پر از تجمع است. اما مساله رعایت کردن است. ما وقتی می خواهیم یک کار دینی انجام دهیم در آن یک کارغیردینی انجام دهیم و به مومنی ضرر برسانیم. ستاد ملی مبارزه با کرونا هم با اصل تجمع مخالفتی نکرده است. اما وقتی اختلاف نظر زیاد می شود که البته به حق است چون در جامعه باید نظرات گوناگون وجود داشته باشد یک نهاد یا سازمان باید حرف نهایی را بزند. اگر پذیرفتیم که ستادی وجود دارد که مصوباتی صادر می کند، باید مصوبات آن را اجرا کرد.

از نظر شرعی چه کسانی تکلیف دارند که در این شرایط به رعایت و نظارت بر بهداشت عزاداری ها اهتمام بورزند؟

ببینید گاهی یک امر قانونی شرعی نیز هست. اولا خود مردم وظیفه دارند که رعایت کنند. باید اصل را بر شرکت کنندگان و خود عزاداران بگذاریم. آنها باید اصول بهداشتی را رعایت کنند. دوم متولیان هستند که فضای این جمع ها را ایجاد می کنند. سومین گروه ناظر بالاتر است که باید نظارت داشته باشند. خود این کار، کار شرعی است یعنی وظیفه شرعی برای رسیدگی به این امور دارد.

بعضی از مراجع تاکید کرده اند که مراسم هاز عزاداری نباید تعطیل شود اما با حفظ اصول بهداشتی برگزار شود. بعضی دیگر از مراجع هم نظراتی دیگری داده اند که جدید به نظر می رسید. به این ترتیب که از طریق راه های ارتباط جمعی مثل تلویزیون، اینترنت و … این کارها انجام شود. یکی از مراجع گفته بودند هر خانه را یک حسینیه کنیم. نظر شما درباره این گونه ایده های نوین چیست؟

گاهی اتفاقات و مشکلات برای ما فرصت هایی درست می کند که اگر آن اتفاقات یا مشکلات نبودند این فرصت ها فراهم نمی آمدند. مثلا در ماه های اخیر استفاده از فضای مجازی برای آموزش چقدر توسعه پیدا کرد. مثلا برخی دانشگاه ها از ۱۰ تا ۱۵ درصد به ۹۰ درصد رسید. اگر چنین ظرفیتی در حوزه آموزش وجود دارد همین ظرفیت برای حوزه فرهنگ و عزاداری هم وجود دارد. ما همیشه باید به فلسفه عزاداری توجه کنیم و بدانیم چه روحی در عزاداری وجود دارد. انسان ها باید خود را با حضرت اباعبدالله (ع) تطبیق دهند، با او زندگی کنند، با او حیات خود را تنظیم کنند. ما در این دوره دنبال الگو می گردیم تا بگوییم ای انسان تو در دوره زندگی خود چنین الگوهایی برای خود داشته باش. اگر بتوانید این فضاها را در فضاهای مجازی، شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها ایجاد کنید خیلی بهتر و برای عموم راحت تر است. اکثرا مردم دارند در این فضاها زندگی می کنند و پیام می بینند. اگر متولیان به فکر این باشند که پیام های خودشان را در این فضاها گسترش دهند هم فراوانی و هم تنوع مخاطب خواهند داشت. یعنی کسانی که به مسجد نمی آمدند حالا مطالب شما را در شبکه های اجتماعی می بینند و آن را می خوانند.

عده ای با خود این پیش فرض را دارند که عزاداری محرم بدون تجمع و حضور در دسته های عزاداری ممکن نیست و باید به گونه ای برگزار شود که شور حسینی وجود داشته باشد. چگونه این کار شدنی است؟

دیروز از زبان یکی از مداحان خوب کشورمان شنیدم که گفت: ما عبدالحال نیستیم عبدالله هستیم. ما دنبال این نیستیم که حال پیدا کنیم. بلکه باید بنده خدا باشیم. حالا اگر در چنین شرایطی اضطراری خداوند گفته باشد باید فلان رعایت ها را داشته باشیم باید آن رعایت ها را داشته باشیم.

من بین اینکه اصل فلسفه عزاداری ایجاد شعور است با شوری که بخواهد ایجاد شود منافاتی نمی بینم. این شور در فضای مجازی هم ایجاد می شود. اما اگر بخواهیم اصول بهداشتی را رعایت کنیم که عزاداری ها در فضاهای باز باشد و مردم آنجا بیایند هم ایرادی ندارد. چه بسا که ستاد ملی کرونا هم مانعی نمی بیند؛ می شود در فضای باز با حفظ فواصل طولانی از همدیگر ایرادی برای عزاداری در فضای باز وجود ندارد.

دقت داشته باشیم که سالیان سال شور و شعف بسیار مهم بوده اند. در شرایط فعلی باید این موضوع را مقداری مدیریت کنیم که هم آسیبی که دریافت میکنیم کمتر باشد و هم شور و شعور اتفاق بیفتد.

در این میان برای دانشجو چه مسئولیتی قائل هستید؟

هر دانشجو و مومنی خودش را یک حسینیه فرض کند و پیام های امام حسین را به دوستان، اقوام، خانواده و بستگان خود برساند. در مورد همین شعور حسینی و فلسفه عزاداری بیشتر تامل کند. حالا که در این ایام فرصت تامل وجود دارد مطالعه و تحقیق بیشتری داشته باشد و ببیند چرا امام معصوم با آن وضعیت در جامعه تنها می شود و چنین برخوردی با او صورت می گیرد؟ اینها تجربیاتی است که می توان از آنها برای زندگی از آنها استفاده کرد. دانشجویان در خلوت انس شان را با امام حسین افزایش دهند. توصیه می کنم در این ایام زیارت عاشورا را بیشتر بخوانند. آدم می تواند جملات کوتاهی از زیارت عاشورا را با دوستانش به بحث بگذارد مثلا بحث کند که چرا زینب (س) در بارگاه یزید انقلابی سخن می گوید؟

به عنوان سوال آخر دفتر نهاد رهبری برای عزاداری در این شرایط چه برنامه هایی دارد؟

با توجه به اینکه در فصل تابستان هستیم و دانشگاه هم تعطیل است، برنامه های خود را به صورت مجازی برگزار خواهیم کرد. جلساتی برای هم اندیشی اساتید پیش بینی کردیم که به صورت مجازی خواهد بود. کانون ها، بسیج و فعالین فرهنگی در حال برنامه ریزی برای عزاداری در مسجد دانشگاه تهران هستند. ما هم برای کمک به آنها در حال انجام همکاری های لازم را انجام می دهیم. قرار است چند شب در فضای خیابان های داخل دانشگاه برنامه هایی مثل تعزیه خوانی برگزار شود که ما در حال کمک کردن به آنها هستیم. مابقی برنامه هایمان در این شرایط به صورت مجازی برگزار می شود.