ایسنای علوم پزشکی تهران– بیمار شدن کودک آن هم بیماری که در مدت طولانی درمان می شود یا حتی ابتلا شدن کودک به بیماری که نوع آن تشخیص داده نمی شود، درد و رنج بسیاری هم برای کودک و هم برای والدین و اطرافیان او به همراه دارد.

دکتر رضا شروین بدو رئیس بیمارستان مرکز طبی کودکان و فوق تخصص بیماری های مغز و اعصاب کودکان می گوید: تا به امروز علت تمام بیماری های کودکان مشخص نشده است، منتها روز به روز با پیشرفت پاراکلینیک که می تواند شامل روش های تصویربرداری و بعضاً تشخیص های پیچیده آزمایشگاهی و ژنتیک باشد، امکان تشخیص بیشتر فراهم شده است.

او بیان می کند: کماکان بیماری های عفونی از شایع ترین بیماری های کودکان هستند هر چند که شیوع آنها کمتر شده است. همچنین حوادث و سوانح و اختلالات و ناهنجاری های سرشتی و ژنتیکی در مراحل بعدی قرار دارند و در حال حاضر بیشترین علت مرگ کودکان مربوط به حوادث از جمله مسمومیت هاست.

درمان در منزل یکی از مقالات برتر را مشاهده کنید

متن گفت وگوی ایسنای علوم پزشکی تهران با دکتر شروین بدو را می خوانید:

* چرا زمان تحصیل در رشته پزشکی گرایش به طب کودکان را انتخاب کردید؟

از ابتدا به کودکان علاقه داشتم. به یاد دارم شب قبل از اینکه رشته پزشکی را انتخاب کنم و از زمان شروع تحصیل در این رشته، علاقه مند بودم که در رشته کودکان فعالیت کنم به این دلیل که از ابتدا کودکان را دوست داشتم و احساس می کردم که می توانم به آنان کمک کنم. به طور کلی کمک به بشریت لذت بخش است، ولی کودک معصومیت خاصی دارد که این لذت را مضاعف می کند. بنابراین در کنار همه سختی ها، قبل از شروع پزشکی، تصمیم بر این بود که در رشته کودکان ادامه تحصیل دهم؛ پس از آن فوق تخصصی مغز و اعصاب را که از قبل مد نظرم بود، انتخاب کردم.

* برخی از نوزادن در بدو تولد بیمار هستند و از سوی دیگر به نظر می رسد کودکان نسبت به گذشته بیشتر به بیماری مبتلا می شوند.علت ژنتیکی است یا علل دیگری دارد؟

الگوی بیماران ما خیلی تفاوتی با سایر کشورهای دنیا ندارد. قسمتی از اختلالاتی که کودکان را تهدید می کند، اختلالات اکتسابی است، این اختلالات می توانند شامل علل عفونی مثل میکروب ها و ویروس ها باشند که روز به روز امکان شناخت آنها بیشتر می شود. نکته دیگر حوادث است که تهدید کننده کودکان هستند مثل حوادث ترافیکی، غرق شدگی و برق گرفتگی و… که باید در مورد آنها فکر کلی شود و معتقدم که می توان پیشگیری بهتری در این موارد انجام دهیم کما اینکه در مورد بیماری عفونی با پیشرفت نظام بهداشتی کشور به وضوح از میزان عفونت ها مخصوصاً عفونت دستگاه تنفسی و گوارشی کم کرده است.

بعد از این مرحله، اختلالات ژنتیکی یا ناهنجاری های مادرزادی یا ناهنجاری سرشتی هستند که تعداد زیادی از آنها به ارتباط بین فاکتورهای محیطی و عوامل ژنتیکی برمی گردد. لذا الگو خیلی فرق نکرده و به نظر می رسد که چون کیفیت خدمات بیشتر شده، میزان ماندگاری و زنده ماندن کودکان بهتر شده که آمارها نیز گواه بر این است. به طبع ممکن است بیشتر با یکسری از مشکلات مزمن مواجه شویم علاوه بر اینکه امکان تشخیص بسیاری از بیماری های ژنتیکی که در گذشته میسّر نبود، امروز امکان پذیر شده و قابل تشخیص است و از این طریق تعداد زیادی از بیماری های کودکان بهتر تشخیص داده می شوند بنابراین برنامه درمانی بهتری هم برای آن گذاشته می شود. به نظر نمی رسد که به صورت کلی با شیوع خاصی از بیماری کودکان مواجه باشیم، برحسب تعداد جمعیت، شیوع تفاوت عمده ای نکرده است به علاوه اینکه میزان مرگ و میر نسبت به سال های گذشته کمتر شده است.

* با توجه به اینکه بیماری های نوظهوری را شاهدیم، بسیاری از مادران از دوران بارداری ناخودآگاه نگران هستند، چه توصیه ای به این مادران دارید؟ نوع تغذیه مادر در دوران بارداری باید به چه صورت باشد؟

نگرانی خاصی وجود ندارد. به نظرم اگر مادران در دوره بارداری تحت نظر یک متخصص زنان باشند قطعاً کمک های بسیاری به آنان می کنند. نکته دیگر اینکه تغذیه بسیار مهم است، علاوه بر آن در تشخیص بیماری پیشرفت های بسیاری حاصل شده و راهکارهای درمانی جدیدی مورد استفاده قرار می گیرد.

آموزشی بودن مرکز طبی کودکان به عنوان قطب علمی طب کودکان کشور، این پویایی را ایجاد می کند که به سراغ درمان های جدیدتر برویم. وقتی فراگیر در سطوح تخصصی و فوق تخصصی داریم، با یک جمع پویاتری ارتباط داریم که علاوه بر کمک به مرکز، با توجه به اراتباطات بین المللی که داریم، بهترین خدمت را در سطح جهانی ارایه می کنیم. چون مرکز از نظر علمی فعال است و سعی می کند خود را به روز نگاه دارد و خدمات به روزی به کودکان بیمار ارایه دهد.

* امروزه بیشترین بیماری که کودکان به آن مبتلا می شوند، چه نوع بیماری هایی است؟

کماکان بیماری های عفونی از شایع ترین علل هستند هر چند که شیوع آنها کمتر شده است. همچنین حوادث و سوانح و اختلالات و ناهنجاری های سرشتی و ژنتیکی در مراحل بعدی قرار دارند. در حال حاضر بیشترین علت مرگ کودکان مربوط به حوادث از جمله مسمومیت هاست.

* برخی بیان می کنند که برای خانوادهای سنتی چندان خوشایند نیست که کودکانشان تحت درمان قرار گیرند به همین دلیل پس از اینکه بیماری کودک اوج گرفت به اجبار به پزشک مراجعه می کنند. از نظر شما این مساله چقدر با واقعیت تطبیق دارد؟ بی تفاوتی برخی از خانواده های سنتی نسبت به درمان کودکان در آینده به معضل تبدیل خواهد شد؟

به نظر می رسد که میزان دانش خانواده ها بیشتر شده است؛ خانواده ها از ابتدا می دانند که باید به پزشک مراجعه کنند و به ۲۰ سال اخیر که نگاه می کنم این میزان از آگاهی بیشتر نیز شده، به خصوص که خانواده ها آرام آرام با زنجیره ارایه خدمات بهداشتی و درمانی آشنا می شوند. یعنی در قدم اول باید پزشکی را به عنوان پزشک خانواده خود انتخاب کنند چرا که پزشک خانواده بیماری های آن خانواده را بهتر می شناسد. در قدم بعد، متخصص اطفالی که باید به آن مراجعه کنند را بشناسند و اگر قرار باشد که به سطح فوق تخصصی مراجعه شود بهتر است در سطوحی که عرض کردم انجام شود.

به نظر می رسد که خانواده ها با این مراحل آشنا هستند، اما اگر بتوان اطلاع رسانی بیشتری نسبت به خدمات گروه های پزشکی انجام شود شاید این وضعیت بهتر شود؛ به این ترتیب که به خانواده آموزش دهیم چه خدماتی را چگونه به کودکان خود ارایه دهند؛ در حد امکان تبلیغات منفی انجام نشود و واقعیت ها گفته شود.

اگر این اقدامات انجام شود من احساس می کنم که میزان فهم و درک خانواده ها بالا است. چه در خانواده های سنتی که ممکن است درجات بالای سواد را نداشته باشند، ولی فهم بسیار بالایی دارند و چه در میان نسل جدید که به برکت نظام آموزش کشور اکثراً تحصیل کرده هستند. به نظر می رسد که اکنون این مشکل بسیار کمتر شده و خانواده ها آگاه هستند فقط لازم است که تمام رسانه ها کمک کنند تا اعتمادی که طی سال های سال به گروه پزشکی وجود داشته، کماکان حفظ شود. از سوی دیگر ضروری است که در برخی از موارد آموزش هایی به خانواده ها داده شود؛ در برخی از موارد ممکن است که خانواده ها ندانند یک علامت بسیار خطرناک است و یک علامت کمتر اهمیت دارد و چه بسا کسانی که به علامت های خطرناک آگاه باشند، بسیار سریع به پزشک مربوطه مراجعه می کنند. بنابراین باید بتوانیم خانواده ها را با موارد و خط قرمزهایی که تهدید کننده است آشنا کنیم تا بدانند که اگر کودک این علایم را پیدا کرد نیاز به مراجعه فوری دارد، اگر چنین شود همکاری مردم بسیار زیاد و حتی بیشتر از امروز خواهد بود.

درمانگاه زخم جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران را مشاهده کنید

* برای تشخیص و درمان کدام دسته از بیماری کودکان هنوز در ایران راه درمانی یافت نشده است؟

تا به امروز علت تمام بیماری ها مشخص نشده است، منتها روز به روز با پیشرفت پاراکلینیک که می تواند شامل روش های تصویربرداری و بعضاً تشخیص های پیچیده آزمایشگاهی و ژنتیک باشد، امکان تشخیص بیشتر فراهم شده است. در برخی از موارد هم لازم است به مواردی در تشیخص بیماری ها توجه ویژه تری شود. به عنوان مثال در حال حاضر هنوز بسیاری از تست های ژنتیکی، تعرفه بیمه ای ندارند و تأمین هزینه های آن از حد توان خانواده ها خارج است. ما اگر می توانستیم چند مرکز در کشور که قطب علمی یا پیشرو در ارایه خدمات هستند را شناسایی کنیم و مراجعه کنندگان آنها را تحت پوشش قرار دهیم بسیار مناسب بود. به عبارت دیگر سطح بندی پوشش خدمات بیمه ای شاید یکی از مواردی باشد که بتواند بسیار در قبال این مساله کمک کند ولی کماکان باید این را در نظر گرفت حتی با دقیق ترین روش های تشخیصی هم بیماری تعدادی از بیماران در سطح جهان هنوز دقیق تشخیص داده نشده و ما هم از این مساله مستثنی نیستیم.

* امروز بیشتر چه نوع سرطان هایی میان کودکان شایع شده و آیا راه های درمان آن شناسایی شده است؟

در مورد بدخیمی ها در اطفال یا بحث سرطان ها که مطرح کردید الگوی ما شبیه الگوی جهانی است. کماکان یکی از موارد بسیار مهم، بدخیمی های خونی در میان کودکان و تومورهای مغزی است که نه تنها در ایران بلکه در همه کشورهای دنیا بر روی کودکان تأثیر می گذارد. علت تعداد زیای از بدخیمی های کودکان جنبه ژنتیکی دارد هر چند که فاکتورهای محیطی و تغذیه ای روی این مساله تأثیرگذار است.

* در زمینه تولید دارو مخصوص بیماران خاص، ایران در چه جایگاهی نسبت به جهان قرار دارد؟

مشکل خاصی در این زمینه نداریم چون شرکت های داروسازی ایران روز به روز داروهایی با کیفیت تر به بازار عرضه می کنند.

از نظر علمی این مساله بر عهده کارخانه های داروسازی و دانشکده های داروسازی است، ولی تعداد بسیاری از داروهایی که در داخل کشور تولید می شود کیفیت خوبی دارند و قابل استفاده هستند و در مواردی که تولید داخل نداریم واردات انجام می شود. بنابراین داروها در همه کشورهای جهان یک فارماکوپه دارند و اینطور نیست که همه داروها در دسترس باشد ولی دسترسی به فارماکوپه فعلا دسترسی سختی نیست و قابلیت ترمیم دارد هر چند که با شرایط تحریمی سخت تر شده و متأسفانه تحریم ها روی تهیه داروی بیماران تأثیر گذاشته ولی در کل توانستیم تاکنون به بیماران خدمت رسانی کنیم.

* با توجه به اینکه تحریم هایی علیه ایران اعمال شده است و این تحریم ها بر واردات دارو بی تأثیر نبوده است، کودکان چقدر از عدم ورود دارو به کشور آسیب دیدند؟

ما در بیمارستان مصرف کننده دارو و تجهیزات هستیم، با وجود شعارهایی که داده می شود مبنی بر اینکه تحریم ها تأثیری در تهیه دارو ندارد و تجهیزات پزشکی شامل تحریم نیست، ولی در حقیقت تحریم ها در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی تأثیر گذاشته و وزارت بهدشت و درمان و آموزشی پزشکی به صورت شبانه روز تلاش می کند که مردم را از این نگرانی خارج کند و اگر می بینید که داروی بیماران تهیه می شود بر اثر تلاش شبانه روزی بزرگواران در وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو و معاونت درمان وزارتخانه است. با وجود شرایط تحریم سعی کردیم بیماری از داروی خود محروم نماند هر چند که شرایطی مقداری سخت تر شده، ولی با همکاری که بین همگان وجود دارد در حال عبور از این گردنه هستیم.